34. ВСПОМНИМ О НАРЕЧИИ.

1. Выпишите из текста наречия, распределяя их по разрядам.

2. Покажите, с какими словами согласуются наречия текста. Определите синтаксическую функцию наречий текста.

3. Объясните историческое происхождение наречий. Объяс-ните, какие наречия изменяются по падежам.

4. Объясните, какие наречия переходят в сравнительную степень.

…ТІаккха Дудас, меллаша юха а вирзина, шен гІоьмеш йохку ши куьг, шайн утармех а тевжина, корта а оллийна, ехачу мож т!е наггахь куьг а хьош лаьттачу Бешир-моллина тІе а хьа-жош, - ПетІамат!.. И лаьтта Бешир-молла ву хьуна тахана дуьйна дІа хьан да, цо бохург дар. цуьнга ладогІар тІехь ду хьуна, - аьлла, Дудин къамел чекхдолуш, Дудина тІекхача дагахь стражникашна юкъаоьккхуш йоллу ПетІамат цхьана стражнико Іоьттинчу тоьпан буьхо йхакхоьссина охьайоьжча, доккчачу хьаьжа юккъе сийна шед хІоьттинчу Дудас. - Эй! чорт! Я тебе дам, - аьлла, шена юххерчу старжникан вортан тІе болатан гІоьмеш йохку шен ший а буй туьйхира. Оцу мет-техь хьалхавоьду Хьаьбиб а юхахьаьжира. ТІаьхьарчу шина стражнико, тоьпан баххаш тоьхна. Дуда генна хьалха берталва-хийтира.

Тоьпан буьхо човхийнчу ПетІаматана деге лазар деара. Цо гІийлачу эшарехь - ва Дада!.. ДадаІ-.ХІара хІун ду? ХІара хІун ду? - олуш, шен хаза дег! ирчу бІаьллаш тІе охьадиллира, шен горга юьхь горгачу малхе а ерзош.

Дикка лазийна Дуда, халла гІаьттира хьала. ТІаккха гІийла корта ластийна, гонахарчу нахах эхьхетта, уккал а таІийна, дІаволавелира.

ДудагІарна тІаьхьабевлла лаьтта зударш шийлачу маьхьар" ца ПетІаматна тІехьаьвдира. Лаьтташ болу божарий, цкъа Іуьллучу ПетІамате хьовсуш, тІаккха Дудина тІаьхьа хьовсуш лаьттара, шайн декъа балдаш лакхарчу цергашца а къуьйлуш, шаьлтанашна тІе каш а дехкина, наггахь вовшашка а хьов-суш, хала садетташ.

ДудагІар чехка кхечира кху юьрта юккъерчу майданарчу правлене. Уьш, Хьаьбиб хьалха а волуш, цунна тІаьхьа Дуда а хІоттийна, чубахара.

Малх дикка хьалабаьлла лаьттара, стиглахь неканца лела овкъаран басара мархаш, чевнан бамбин басарчу мархашца хийцаеллерэ. Аьрцнашна тІехьа генна йийшина Іохкуш бодане мархаш а гора, Майданхула наггахь лезанан ворданаш а юьйлура тІех. ДІасалелаш тІехь беркъа а, цІена а кегий, баккхий нах а бара. Наггахь тІехйолуш зуда а гора, шен корталин тІам бете а уьйзуш.

Чувигина Дуда сахьт а далале ваьккхира цу правленин майдана хьалха йолучу уча. Цунна уллохь тоьпашца ши страж-ник а вара эрмалойн мажошца.

Дуда, шена цу чохь еттарна, коьртах оьху цІий лерга улло-хула охьахьодуш хаадаларна делахь э, шен куьйгех йохкучу гІоьмех а тосуш, когех болатан буржал тохарна делахь а, хьал-халерчул дикка гІелвеллера. Кхо шен декъа балда цергашца лаьцначуьра дІа ца хоьцура. Кхуьнан шена хьалхарчу майдана юккъехь доллучу лекхчу дитта тІехь декаш Іачу хьозех бІаьрг кхийтира. Уьш, цІеххьана хьала а лилхина, шайна луъ-луучу агІор дІасхьадовлуш а гира Дудина. ХІара, леррина цкъа цаьрга а хьаьжна, юха шен куьйгех, когех йохкучу болатан чІагаршка а хьаьжна, «да вала хьан, дуьне делаІ-кх», - аьлла, ойла ян хІоьттира. Оццу меттехь, кхуьнца волчу щина стражнико шайна хьалха, чІогІа шодмийн татанаш а дохуш, говрашкахь ялх стражник дІахІоьттича, Дуда царна юккъе дІа а хІоттош, цаьога цІен печать тІехь а долуш, доккха кІайн кехат дІаделира. ТІаккха хІара говрашкахь болу стражникаш, гІаш волчу Дудина гонах а бевлла, юьйлинчу тоьпашца кху юьртан боккхачу урамехула дІабуьйлабелира, гІала баха. Дудин ондачу дегІахара болатан чІагарш, дехха аьзнаш а кхуьйсуш, ека а йолаелира.

С. Бадуев